Japan gaat koelwater Fukushima in oceaan lozen en wil opnieuw meer inzetten op kernenergie

Keer terug naar de overzichtspagina: Actualiteit

08 maart 2021

Japan en kernenergie: stand van zaken en toekomstperspectieven

Op 11 maart 2021 is het exact x jaar geleden dat een verwoestende tsunami de kust van Japan trof en meer dan 15.000 doden maakte. De vloedgolf bracht ook grote vernielingen aan in de kerncentrale van Fukushima. Uit drie van de zes reactoren ontsnapten grote hoeveelheden radioactiviteit nadat de reactoren waren ontploft. Het ongeval behoort samen met Iii Miles Island en Tsjernobyl tot de zwaarste ongevallen in de nucleaire sector. Nippon sloot tijdelijk en preventief bijna alle andere kerncentrales op zijn grondgebied.

We zijn nu tien jaar later. Waar staat het land vandaag de dag, hoe kijkt Japan op dit moment naar kernenergie en wat zijn de plannen en perspectieven voor de toekomst?

The aftermath: minder kernenergie, méér steenkool en gas

Heel snel na het ongeval besliste de Japanse regering om haar kerncentrales tijdelijk te sluiten (voor inspecties en reparaties na de zeebeving). In maart 2012, één jaar na het ongeval, waren slechts 2 reactoren operationeel. Ook toen de veiligheidsautoriteiten groen licht gaven voor een veilige heropstart, verkozen heel wat lokale prefecturen om hun kerncentrales gesloten te houden, onder druk van de negatieve publieke opinie. Een whitepaper van de Japanse overheid uit oktober 2011 besloot dat "het vertrouwen van de bevolking in kernenergie sterk was aangetast" [1].

Het gevolg van het stopzetten van de kerncentrales voor de stroombevoorrading was dubbel:

Er ontstonden stroomtekorten in minstens 9 prefecturen. Ook elders in het land en in de hoofdstad Tokyo riep de overheid bedrijven en burgers op om fors minder elektriciteit te verbruiken. Grote (energie-intensieve) industriële spelers werden verplicht 15% minder stroom te verbruiken. Sommigen sloten tijdens de week en waren operationeel tijdens de weekends, om het stroomverbruik van het land in balans te houden.
Een stijging van het gebruik van fossiele brandstoffen (olie, gas en steenkool) voor het opwekken van energie en elektriciteit. De kostprijs van die conversie wordt geschat op tientallen miljarden euro's per jaar. Bovendien is er ook een gezondheidsimpact, door de schadelijke gevolgen van uitstoot en fijne partikels op de gezondheid. [2]

Ondanks het toegenomen antinucleair sentiment door het ongeval van Fukushima, waren er ook positieve stemmen te horen. George Monbiot, een bekende Britse klimaatactivist, scepticus tegenover kernenergie en freelancer bij The Guardian, schreef in zijn opiniestuk "Why Fukushima fabricated me stop worrying and love nuclear power" dat hij dankzij het ongeval in Fukushima niet langer neutraal staat tegenover kernenergie…. Hij is nu fan van kernenergie omdat er geen enkel overlijden te betreuren viel door blootstelling aan straling ten gevolge van het ongeval.

"Kernenergie zal van essentieel belang zijn als Japan zijn klimaatdoelstellingen (net-zero emissions) tegen 2050 wil bereiken"
Hiroshi Kajiyama, Japanse Minister voor Energie

Stand van zaken nu en toekomstplannen: méér kernenergie, en net-zero emissions tegen 2050

Sinds het ongeval in Fukushima, zijn slechts 9 van de threescore kernreactoren opnieuw opgestart. Het gevolg is dat Japan voor lxxx% van de stroombevoorrading afhankelijk is van fossiel (in 2010 was dit 'slechts' 65%). Tegen 2030 wil Japan opnieuw xx à 22% van z'n stroom uit kernenergie halen, en het aandeel van fossiel verminderen naar 56%. Tegelijk beloofde premier Yoshihide Suga om de klimaatakkoorden van Parijs na te komen en de netto-uitstoot tegen 2050 tot nul terug te brengen.

"Kernenergie zal van essentieel belang zijn als Nihon zijn klimaatdoelstellingen (net-nil emissions) tegen 2050 wil bereiken", zei de Japanse Minister voor Energie Hiroshi Kajiyama onlangs in een interview met de Financial Times [3]. "Hernieuwbare energie zal de hoogste prioriteit krijgen, maar de geografische beperkingen van Japan vereisen de inzet van ALLE beschikbare technologieën, waaronder waterstof, kernenergie en koolstofopvang en -opslag."

Een analyse van het Japanse Ministerie voor Energie toonde aan dat het maximale aandeel van hernieuwbare energie 60% bedraagt. De andere 30 à forty% zal afkomstig moeten zijn van ofwel kernenergie ofwel fossiele brandstoffen (met koolstofopvang en -opslag). De energiekost in Nippon behoort nu al tot de hoogste ter wereld, en de industrie maakt zich zorgen over de kosten van emissiereducties (ofwel via CO2-taksen, ofwel via koolstofopvang en -opslag).

De populariteit van kernenergie in Nippon blijft relatief laag, zo blijkt uit opiniepeilingen. Maar volgens Energieminister Hiroshi Kajiyama was de zware sneeuwval die Japan begin dit jaar op de rand van een black-out bracht, een bewijs voor de blijvende behoefte aan kernenergie: "Zonnepanelen produceerden geen stroom. Windmolens produceerden geen stroom." De elektriciteitsprijzen rezen de pan uit en in sommige delen van het country dreigde de stroom uit te vallen. "Ik probeer iedereen ervan te overtuigen dat nosotros uiteindelijk kernenergie nodig hebben," aldus nog Minister van Energie Kajiyama.

Het interview in de Financial Times weerspiegelt een opmerkelijke ommekeer in het Japanse energiebeleid. Tien jaar na het ongeval in Fukushima, en een decennium waarin de CO2-uitstoot en fossiele energie piekte, moet de focus nu liggen op de bevoorradingszekerheid en het halen van de klimaatdoelstellingen. "Voor de Japanse industrie, economie én het klimaat is dit een beslissing die we nu moeten nemen".